De winter van 2024/2025 heeft veel te bieden aan de sterrenhemel. Zo zijn er twee planeetopposities en een bedekking van de planeet Saturnus door de Maan. Maar dat is natuurlijk nog lang niet alles.

Welke hemelverschijnselen mag je absoluut niet missen? Ontdek dit alles en meer in onze nieuwe infografiek, die de mooiste Astrohighlights van de winter laat zien.

Veel plezier met waarnemen!

December

4 december: Maan ontmoet Venus
Op de avond van 4 december biedt de hemel een bijzonder schitterend schouwspel. Tijdens de schemering komen de smalle maansikkel en de stralende planeet Venus dicht bij elkaar, net boven de zuidwestelijke horizon. De Maan verschijnt als een superdunne sikkel, want het is pas drie dagen na nieuwe maan. Venus schijnt ongeveer 4,5 graden boven de Maan en is met het blote oog gemakkelijk te zien. Dit verschijnsel is een perfecte gelegenheid voor een sfeervolle foto, vooral in de vroege schemering.

7 december: Jupiter in oppositie
Vanaf begin december staat Jupiter, de grootste planeet in ons zonnestelsel, in oppositie met de Zon. Dit betekent dat hij de hele nacht zichtbaar is en al in de avondschemering boven de horizon verschijnt. Jupiter is, na de Maan en Venus, het helderste hemellichaam aan de nachtelijke hemel. Vergelijk zijn helderheid eens met de helderste sterren aan de hemel: Jupiter overstraalt ze allemaal en valt daardoor bijzonder op.

8 december: Maan ontmoet Saturnus
Al bij het invallen van de duisternis op 8 december staan de Maan en Saturnus hoog aan de nachtelijke hemel. Beide hemellichamen bevinden zich in het sterrenbeeld Waterman, dat door zijn vrij zwakke sterren moeilijk te herkennen is. Tegelijkertijd straalt de heldere planeet Venus in het zuidwesten.

14 december: Geminiden-meteorenzwerm
In de nacht van 14 december bereikt de Geminiden-meteorenzwerm zijn hoogtepunt. Deze meteorenregen lijkt uit het sterrenbeeld Tweelingen te komen en wordt vaak beschouwd als de sterkste van het jaar. Theoretisch kunnen er ongeveer 120 meteoren per uur zichtbaar zijn, maar in de praktijk zijn het er minder. Dit jaar verstoort de volle maan bovendien het zicht, waardoor alleen de helderste vallende sterren zichtbaar zijn. Toch is het zeker de moeite waard om naar buiten te gaan en misschien een bijzonder heldere meteoor te zien.

17 december: Maan ontmoet Mars
Op 17 december staan de afnemende Maan en de planeet Mars op een afstand van ongeveer 5 graden van elkaar. De rode planeet en de zacht glanzende maansikkel vormen samen een fascinerend beeld.

25 december: Maan ontmoet Spica
In de vroege ochtenduren van 25 december nadert de Maan de ster Spica, de hoofdster van het sterrenbeeld Maagd. Dit sterrenbeeld is typisch voor de lentehemel, en Spica zal in de loop van de winter steeds hoger komen te staan. Een mooie aanleiding om de wekker wat eerder te zetten!

Januari

3 januari: Maan ontmoet Venus
In de vroege avonduren van 3 januari zien we opnieuw een ontmoeting tussen de smalle maansikkel en de planeet Venus. Vooral tijdens de schemering straalt dit hemelverschijnsel een ongeëvenaarde schoonheid uit. Wie goed kijkt, kan ook de planeet Saturnus ontdekken, die veel zwakker schijnt en zich boven Venus bevindt.

4 januari: Maan bedekt Saturnus
Op 4 januari wacht ons een zeldzaam hemelspektakel: de Maan bedekt de planeet Saturnus. Om 18:34 uur CET verdwijnt Saturnus achter de donkere kant van de Maan, alsof iemand het licht uitdoet. Om 19:36 uur verschijnt Saturnus aan de andere kant van de Maan weer. Observeer de Maan al enkele minuten voordat Saturnus verdwijnt, om het hele verloop mee te maken. Een must voor iedereen die van bijzondere astronomische gebeurtenissen houdt!

9 januari: Gouden Handvat
Op 9 januari verschijnt een bijzonder lichtfenomeen op de Maan: het zogenaamde “Gouden Handvat”. Dit is geen achtergelaten artefact van een astronaut, maar een fascinerend schouwspel van licht. Het fenomeen ontstaat wanneer de Maan voor 83% is verlicht, ongeveer 10 dagen na nieuwe maan. De opkomende zon verlicht de bergtoppen van het Jura-gebergte, terwijl de vallei nog in duisternis gehuld is. Zo ontstaat de indruk van een gouden handvat. Vanaf ongeveer 17:00 uur CET is het de moeite waard om door een telescoop te kijken om van dit unieke spektakel te genieten.

13 januari: Maan ontmoet Mars
Op de avond van 13 januari ontmoeten de Maan en Mars elkaar, schijnend in het sterrenbeeld Tweelingen. De avond is een goed moment voor observatie, maar er is een nog beter moment: de ochtenduren. Waarom juist ’s ochtends observeren? Omdat de Maan gedurende de nacht dichter naar Mars toe kruipt, tot op slechts 0,2 graden.

16 januari: Mars in oppositie
Op 16 januari staat de planeet Mars in oppositie en is de hele nacht hoog aan de hemel zichtbaar. De diameter van de planeet bedraagt ongeveer 14,5 boogseconden. Samen met de heldere sterren Castor en Pollux in het sterrenbeeld Tweelingen vormt Mars een opvallende driehoek. Op een afstand van 96 miljoen kilometer is Mars slechts vijf lichtminuten verwijderd van de Aarde – een geweldige gelegenheid om de rode planeet door een telescoop te bewonderen.

17 januari: Saturnus ontmoet Venus
In de avondschemering van 17 januari naderen Saturnus en Venus elkaar tot op ongeveer 2 graden. Deze samenstand is niet alleen visueel aantrekkelijk, maar maakt het ook gemakkelijk om de helderheidsverschillen tussen de twee planeten vast te stellen. Venus straalt daarbij 194 keer helderder dan Saturnus. Een prachtige gelegenheid om beide planeten in de avondschemering te observeren.

Februari

1 februari: Maan ontmoet Saturnus en Venus
De smalle wassende maansikkel schuift vanavond tussen de twee planeten Saturnus en Venus door. Een indrukwekkend schouwspel dat vooral tijdens de schemering prachtig te zien is. Dit hemelverschijnsel biedt een uitstekende gelegenheid voor een sfeervolle foto: de maansikkel omlijst door twee planeten – een lust voor het oog.

6 februari: Maan ontmoet Jupiter en de Plejaden
Op 6 februari trekt de Maan verder langs de ecliptica en bereikt de bekende open sterrenhoop van de Plejaden. Deze sterrenhoop, ook wel het “Zevengesternte” genoemd, bevindt zich in het sterrenbeeld Stier en vormt samen met de stralende planeet Jupiter een prachtig hemels tafereel. Tijdens zijn reis trekt de Maan regelmatig door de zogenaamde “Gouden Poort van de Ecliptica”, waarvan de pijlers gevormd worden door de Plejaden en de Hyaden. Een prachtig gezicht dat de reis van de Maan in samenspel met sterren en planeten illustreert.

9 februari: Maan ontmoet Mars
Op 9 februari komen de Maan en de rode planeet Mars opnieuw samen en naderen elkaar tot op slechts 0,5 graden. Dit is in de avonduren een indrukwekkend zicht. Zorg ervoor dat je dit verschijnsel niet mist, want de afstand tussen de twee is uitzonderlijk klein.

12 februari: Maan ontmoet Regulus
Op 12 februari beweegt de Maan door het sterrenbeeld Leeuw en nadert Regulus, de helderste ster van de Leeuw. Regulus is een van de helderste sterren aan de winterhemel en geeft, samen met de Maan, een voorproefje van de naderende lentesterrenbeelden. Ook al is het misschien nog koud, de hemel laat ons zien dat de lente niet ver weg is.

17 februari: Maan ontmoet Spica
Op 17 februari nadert de Maan Spica, de helderste ster van de Maagd. Spica is een van de helderste lentesterren en staat in de nacht van 17 februari nog vrij laag aan de horizon. Maar in de loop van de nacht klimt Spica hoger en is samen met de stralende maansikkel prachtig te observeren. Een mooie gelegenheid om opnieuw vertrouwd te raken met de lentesterrenbeelden.

Van ontmoetingen met bekende planeten en twee opposities tot nachten met prachtige meteoren. De sterrenhemel van september tot november biedt fascinerende uitzichten voor alle sterrenkijkers.

In de huidige infographic “Astro-hoogtepunten in de herfst van 2024” hebben we de mooiste hemelverschijnselen overzichtelijk samengevat.

Voel je vrij om de infographic op je website te gebruiken (met een link naar www.astroshop.nl) en informeer je bezoekers over de spannende komende gebeurtenissen.

September:

8 september: Saturnus in oppositie
Saturnus staat in oppositie met de zon en bereikt daarmee zijn beste zichtbaarheid. Hij is de hele nacht te zien en straalt met een helderheid van magnitude 0,5. Dit maakt hem net zo helder als de helderste sterren aan de hemel, gemakkelijk te herkennen aan zijn geelachtige kleur en rustige gloed. Hij bereikt zijn hoogste positie, het meridiaan, pas na middernacht en is dan bijzonder goed te zien door telescopen. Opvallend is zijn smalle ringopening, die steeds kleiner wordt totdat Saturnus in maart volgend jaar zijn randpositie ten opzichte van de aarde bereikt. Dit zal echter niet zichtbaar zijn omdat de ringplaneet dan in conjunctie met de zon staat.

17 september: Maan en Saturnus
Op 17 september om 19:15 uur CEST kunnen we een mooi hemels schouwspel verwachten: de opkomende volle maan ontmoet de planeet Saturnus. De heldere maan en de relatief zwakkere Saturnus verschijnen aan de avondhemel op een afstand van ongeveer 5,5 graden van elkaar. Saturnus, die op 8 september in oppositie met de zon stond, blijft goed zichtbaar.

18 september: Gedeeltelijke maansverduistering
In de nacht van 18 september kunnen we een vleugje van de aardschaduw zien: een gedeeltelijke maansverduistering. Vroege vogels kunnen vanaf 4:12 uur CEST de eerste schaduw op de maan waarnemen, die zich vanuit het noordwesten nadert. De maximale bedekking van net geen 10 procent wordt rond 4:45 uur bereikt. De maan treedt uiteindelijk om 5:18 uur volledig uit de kernschaduw van de aarde. Ondanks de geringe verduistering: een must voor alle amateurastronomen – houd je telescopen en verrekijkers gereed.

21 september: Neptunus in oppositie
Op 21 september bereikt Neptunus zijn oppositie en straalt met een helderheid van magnitude 7,8 aan de nachtelijke hemel. De planeet is de hele nacht zichtbaar en kan zowel met een telescoop als met een verrekijker worden waargenomen. In het oculair vertoont Neptunus een duidelijke schijfvorm en een karakteristieke kleurige verschijning, die hem duidelijk onderscheidt van de omliggende sterren. Zeker een spannend doel voor alle amateurastronomen.

23 september: Maan ontmoet Jupiter
Kort na middernacht op 23 september kunnen we de maan en Jupiter in het sterrenbeeld Stier waarnemen. Beide hemellichamen staan op ongeveer 6 graden van elkaar. In de ochtendschemering zullen ze geleidelijk door het zonlicht worden overstraald.

25 september: Maan ontmoet Mars
In de nacht van 25 september kunnen we weer een ontmoeting tussen de maan en de planeet Mars waarnemen. De maan begint zijn reis over de oostelijke horizon en even later volgt de rode planeet.

Oktober:

5 oktober: Maan ontmoet Venus
Op 5 oktober kun je aan de westelijke horizon een interessante hemelgebeurtenis waarnemen: Venus als avondster ontmoet de maansikkel. Deze ontmoeting zal in de avond goed zichtbaar zijn.

9 oktober: Draconiden meteorenregen
De meteorenregen van de Draconiden bereikt zijn hoogtepunt op 9 oktober. Meteoren van deze regen komen uit het sterrenbeeld de Draak, dat zich boven de Grote Beer bevindt. De activiteit van deze vallende sterren kan sterk variëren, daarom wordt aanbevolen om meerdere dagen rond 9 oktober op zoek te gaan naar de Draconiden.

14 oktober: Maan ontmoet Saturnus
Op de avond van 14 oktober verschijnt er een prachtige samenstand tussen de maan en Saturnus. Saturnus, die vorige maand in oppositie met de zon stond, blijft de hele nacht zichtbaar. Gedurende deze tijd verschijnt Saturnus bijzonder helder en opvallend, wat hem tot een indrukwekkend schouwspel aan de nachtelijke hemel maakt. De nabijheid tot de maan versterkt het visuele effect en biedt amateurastronomen een prachtige gelegenheid voor observaties.

21 oktober: Maan ontmoet Jupiter
Op deze bijzondere nacht ervaar je een nauwe ontmoeting tussen de maan en Jupiter aan de hemel, die slechts ongeveer 9,5 graden van elkaar verwijderd zijn. Beide hemellichamen verschijnen temidden van een dicht veld van heldere sterren, waaronder Capella, Aldebaran en Betelgeuze.

Capella, de helderste ster in het sterrenbeeld Voerman, straalt intens en fascineert waarnemers al eeuwenlang. Aldebaran, de roodachtige reus in het sterrenbeeld Stier, markeert het opvallende oog van de stier. Betelgeuze, een rode superreus in het sterrenbeeld Orion, is een van de grootste en helderste bekende sterren.

22 oktober: Orioniden meteorenregen
Op 22 oktober kunnen we een nacht van vallende sterren verwachten: de Orioniden zullen ongeveer 25 tot 30 meteoren per uur over de nachtelijke hemel trekken. Het aantal kan echter van jaar tot jaar sterk variëren. Om de beste kansen op een helder zicht te hebben, moeten waarnemers de vroege ochtenduren benutten.

De Orioniden komen voort uit de beroemde komeet van Halley. Wanneer de aarde door de resten van de komeetstaart trekt, ontstaat dit jaarlijkse hemelgebeuren. De meteoren lijken te komen uit het sterrenbeeld Orion, dat in de ochtenduren in het zuidoosten van de hemel opvalt. Helaas verstoort de maan dit jaar de waarnemingen.

Een ligstoel of een deken kan handig zijn om comfortabel naar de hemel te kijken. Warme kleding en warme dranken zorgen voor extra comfort tijdens de waarneming in de koele ochtenduren.

24 oktober: Maan ontmoet Mars
Op 24 oktober biedt zich een kans om de maan en Mars bijna horizontaal naast elkaar aan de nachtelijke hemel te zien. Deze twee hemellichamen verschijnen een korte tijd samen en bieden een schilderachtig schouwspel.

Mars verschijnt als een felrode stip en steekt af tegen het zilverachtige oppervlak van de maan. Samen bewegen ze langzaam over de hemel en gaan tegen 23:00 uur CEST als tandem onder. Mars zal de komende maanden helderder worden en zijn schijfdiameter zal gestaag toenemen totdat hij in januari tijdens zijn oppositie een grootte van 14 boogseconden bereikt.

November:

5 november: Maan ontmoet Venus
Venus is momenteel onze avondster, maar gaat nog voor 19:00 uur onder. Op 5 november kunnen we de smalle maansikkel samen met de stralend heldere Venus bewonderen. De jonge maansikkel is pas vier dagen oud en dus slechts voor 16 procent verlicht. Een zeer esthetische ervaring.

10 november: Maan ontmoet Saturnus
Saturnus en de maan verschijnen op 10 november samen op een afstand van ongeveer 5 graden in het sterrenbeeld Waterman, wat een mooie aanblik aan de nachtelijke hemel biedt.

17 november: Uranus in oppositie
Uranus bereikt zijn oppositie en presenteert zich met een visuele helderheid van magnitude 5,6. Theoretisch zou je hem met het blote oog kunnen zien, maar in de praktijk wordt aangeraden een verrekijker of telescoop te gebruiken om hem duidelijk te zien.

Gebruik het beste een sterkaart om Uranus te vinden. In een telescoop verschijnt Uranus dan als een klein, scherpomlijnd schijfje met een lichtgroene kleur. Dit evenement biedt de beste kans om de zevende planeet van ons zonnestelsel te observeren.

17 november: Maan ontmoet Jupiter
Al in de avond zien we hoe maan en Jupiter boven de horizon verschijnen. Ze worden omlijst door de sterrenbeelden Voerman en Stier, waarin de heldere sterren Capella en Aldebaran zich bevinden. Iets erboven zien we de sterrenhoop van de Plejaden.

17 november: Leoniden meteorenregen
In de nacht van 16 op 17 november bereiken de Leoniden hun maximum en bieden een indrukwekkend hemelgebeuren met tot wel 20 meteoren per uur. Dit hemelgebeuren is een must voor meteorenfans.

De Leoniden danken hun naam aan het sterrenbeeld Leeuw, waaruit ze lijken te komen. De oorsprong van deze meteorenregen ligt bij de komeet Tempel-Tuttle, waarvan de deeltjes jaarlijks zorgen voor de sterrenregens. Opmerkelijk is dat elke 33 jaar de meteorenregen intensiveert tot een ware meteorenstorm, die veel meer dan 20 meteoren per uur produceert – soms zelfs enkele honderden per uur.

20 november: Maan ontmoet Mars
Het laatste belangrijke hemelgebeuren in november is de conjunctie tussen de maan en de planeet Mars. In deze nacht trekt de maan langs de planeet Mars en beweegt verder richting het sterrenbeeld Kreeft, in de buurt van de prachtige sterrenhoop M44, ook

bekend als de Bijenkorf.

Voor hemelwaarnemers biedt dit evenement een kans om meerdere objecten tegelijkertijd te zien. De rode planeet Mars, de maan en de opvallende sterrenhoop M44, die je gemakkelijk met een kleine verrekijker kunt ontdekken.