Het kwik zakt weer flink en we krijgen winterse temperaturen, maar enkel in dit seizoen kunt u de sterren zo mooi en zo vroeg waarnemen. En wie gaat er nu niet naar buiten als Orion, het Zevengesternte of het oog van de Stier lonken?
De hemelkalender met interessante gebeurtenissen voor de komende drie maanden: de astronomische infografiek „Astrohoogtepunten in de winter 2019/2020“ toont u wanneer u uw blik tot de hemel moet richten.
Wij wensen u veel plezier tijdens uw waarnemingen!
December
1-12 Planetenreeks
In de avondschemering ziet u een mooie constellatie van de planeten Jupiter, Venus en Saturnus. Ze worden begeleid door de wassende Maan.
11-12 Saturnus bij Venus
In de avondschemering boven de noordwestelijke horizon staan vandaag de planeten Venus en Saturnus bij elkaar. Let u op het helderheidsverschil tussen de twee planeten, die op een afstand van nog geen 2 graden langs elkaar heen suizen.
11-12 Maan bij Aldebaran
Reeds op de vroege avond zien we Aldebaran, het oog van het sterrenbeeld Stier, boven de horizon opduiken. Vandaag laat hij zich in de buurt van de bijna volle Maan zien. Een mooie avond om planeten en dubbelsterren waar te nemen.
13-12 Geminiden
Als de hemel in de avond helder is, kunt u het beste richting het zuiden kijken. Het lijkt namelijk alsof de meteorenzwerm „Geminiden“ uit het sterrenbeeld Tweelingen komt. Nauwkeuriger gezegd: uit een plek twee graden boven de ster Pollux. Tussen 21:00 uur en 06:00 uur maakt u de meeste kans ze waar te nemen. De Geminiden behoren met 120 meteoren per uur tot de zwermen met het hoogste aantal vallende sterren. Helaas wordt het zicht dit jaar beperkt door de volle Maan. Laat deze gebeurtenis echter niet aan u voorbijgaan.
23-12 Maan bij Mars
Vroege vogels opgelet: een dag voor Kerstmis is het de moeite waard vroeg op te staan en een blik op de hemel te werpen. In de ochtendschemering straalt een slanke maansikkel die slechts voor 10% wordt verlicht en begeleid wordt door de oorlogsgod Mars.
23-12 Ursiden
De Ursiden zijn een meteorenzwerm die u de hele nacht kunt zien. De radiant ligt namelijk bij het sterrenbeeld Kleine Beer. Daar komt de naam van de zwerm dan ook vandaan. De vallende sterren suizen met ongeveer 35 kilometer per uur echter aanzienlijk langzamer aan de hemel voorbij dan de Perseïden.
29-12 Maan bij Venus
Wanneer het donker wordt, zien we ze samen aan de horizon stralen: de Maan en Venus. In de schemering, bij een heldere hemel, is dit waarschijnlijk een van de mooiste gezichten die iedereen opvalt, zelfs mensen die niet in astronomie geïnteresseerd zijn. De Maan is op deze avond te zien als een flinterdunne sikkel. Venus straalt in alle pracht.
Januari
4-1 Boötiden
De Boötiden zijn een meteorenstroom uit het sterrenbeeld Ossenhoeder. Het nieuwe jaar begint nog net niet met een astronomisch vuurwerk: ongeveer 120 meteoren per uur razen voorbij. Op deze avond staat de half verlichte Maan nog hoog aan de hemel: Wacht met observeren tot hij onder de horizon is verdwenen. Dan wordt het donker. Aangezien het nu wintertijd is en Ossenhoeder onder de lente- en zomersterrenbeelden valt, komt het sterrenbeeld (en de radiant dus ook) pas na middernacht op. Dan kan de waarneming zeer interessant worden. En vergeet u ook niet warm aan te kleden. Bij meteorenwaarnemingen is geduld een schone zaak.
5-1 Gouden handvat op de Maan
Een fascinerende gebeurtenis: het gouden handvat op de Maan. Als een handvat van licht doorbreekt hij net de terminator. We kijken naar de Mare Imbrium in de buurt van de krater Sinus Iridum en het hoge Montes Jura. De Zon gaat hier aan de licht-/schaduwgrens op. Maar terwijl de krater nog in duisternis gehuld gaat, licht de Zon de cirkelvormige bergtop van het Montes Jura op. Een gouden ring in de duisternis.
18-1 Maan bij Antares
Antares is een rode superreus in het sterrenbeeld Schorpioen. Hij straalt in een intensief rode kleur en valt in de spectraalklassen helemaal onderaan in klasse M. Als Antares op de plek van de Zon zou staan, zou hij voorbij de baan van Mars reiken. Maar vandaag treffen Mars en Antares elkaar enkel optisch aan de hemel. Gebruik deze kans om de rode kleur van beide hemellichamen te vergelijken.
27-1 Venus bij Neptunus
Zo dichtbij en toch zo ver weg: onze buurplaneet Venus staat bij de buitenpost van ons zonnestelsel. Met het blote oog kunnen we echter alleen Venus bewonderen. Met een telescoop zien we minder dan een graad noordelijk echter een kleine blauwe schijf: Neptunus.
28-1 Maan bij Venus
Opnieuw een mooi gezicht: Venus en de smalle, tot 12% verlichte maansikkel. Om ongeveer 20:00 uur MET kunnen we de beide helderste hemellichamen goed volgen voordat Venus ruim 40 minuten later door de atmosfeer trekt en achter de horizon verdwijnt.
Februari
4-2 Gouden handvat op de Maan
Net zoals op 5 januari kunnen we ook vandaag weer het gouden handvat op de Maan waarnemen. Dit is de verlichte top van een ringgebergte van de Montes Jura aan de schaduwkant van de terminator.
10-2 Mercurius in grootste oostelijke elongatie
Mercurius is snel en slechts zelden te zien. Maar vandaag vertoont de ietwat schuchtere planeet zich aan de avondhemel. Hij staat in zijn grootste elongatie tot de Zon en is net nog in de toenemende avondschemering te zien. Daarvoor heeft u echter een goed zicht op de horizon nodig, evenals heldere weersomstandigheden en een verrekijker, waarmee u Mercurius kunt ontdekken.
27-2 Maan bij Venus
Een tweede mooie blik op de maansikkel en Venus in de avondschemering. De pracht van de glanzende en heldere Venus kunnen we inmiddels geruime tijd aan de hemel volgen. De planeet verdwijnt pas tegen 22 uur onder de horizon.