Een bezoekje aan de Plejaden, een zeer heldere miniplaneet en een uitstekend zichtbare Mercurius aan de avondhemel. Verheug je alvast op de astronomische lente, want die heeft heel wat in petto.
In de infografiek “Astrohoogtepunten in de lente van 2021” hebt u een overzicht van de belangrijke astronomische fenomenen die in de komende drie maanden plaatsvinden.
Wij wensen u veel observatieplezier.
Maart
4/3 Mars bij de Plejaden (Gouden Poort van de Ecliptica)
Mars stond vorig jaar in oppositie en verfraaide het schouwspel van de avondlijke sterrenhemel. Hij schittert nog steeds aan de avondhemel, maar verdwijnt samen met de wintersterrenbeelden steeds verder uit beeld. Rond 4 maart staat hij op een afstand van ongeveer 2 graden van de Plejaden en zo komt de god van de oorlog ook langs de Gouden Poort van de Ecliptica. Dat is de naam van het gebied tussen de Hyaden en de Plejaden waardoor de ecliptica loopt.
4/3 Vesta in oppositie
Vesta is een godin van de Romeinse mythologie, maar het is ook de naam van een bekende miniplaneet – met een diameter van 520 kilometer de op één na grootste in de planetoïdengordel. Tijdens een oppositie kunt u haar soms met het blote oog zien. Momenteel is ze met 5,8-6 mag misschien net niet helder genoeg om herkenbaar te zijn met het blote oog. U spot haar echter heel eenvoudig met een verrekijker of telescoop. Dus misschien wilt u wel eens een miniplaneet observeren? Een bijzondere observatieavond. Vesta is bovendien heel gemakkelijk te vinden in het achterste deel van het sterrenbeeld Leeuw. Vanaf de ster Theta Leonis (de achterpoot van de Leeuw) slechts één graad naar het noordoosten – en ziezo.
5/3 Mercurius bij Jupiter
Een lastige ontmoeting: Mercurius en Jupiter komen elkaar tegen, maar het schouwspel is niet gemakkelijk te volgen. Het is net geen 6 uur wanneer beide planeten zichtbaar worden en de Zon nog slechts 8 graden onder de horizon staat. Het tijdvenster is krap en u moet werkelijk een fabelachtig uitzicht op de horizon hebben wanneer beide planeten elkaar naderen tot wel 0,3 graden.
10/3 Maan bij Jupiter en Saturnus
Kort voor zonsopgang voor vroege vogels: deze ochtend maken ineens meerdere objecten het bont boven de zuidoostelijke horizon. U kunt Mercurius, Jupiter en Saturnus herkennen alsof ze samen een diagonale parelketting vormen. De delicate maansikkel omsluit deze ontmoeting van de planeten en zorgt voor een mooi astronomisch fenomeen op deze ochtend.
16/3 Maan bij Uranus
‘s Avonds zien we de groeiende maansikkel tussen de sterrenbeelden Walvis en Vissen. Wie wil, kan van hieruit met de telescoop meteen een uitstapje naar de verre planeet Uranus maken. Die bevindt zich vandaag namelijk nog maar 6 graden boven onze Maan. Uranus is altijd de moeite om te zien. Hij is nu eenmaal geen standaard object, zoals bijvoorbeeld Saturnus of Jupiter. Als verre planeet ziet hij er zelfs door de telescoop uit als slechts een klein schijfje, maar wel één die zich duidelijk van een ster onderscheidt als u goed kijkt. Toch is het zinvol om zijn precieze positie op een sterrenkaart te controleren voordat u begint te observeren.
18/3 Maart bij υ Tauri
Mars trok enkele dagen geleden langs de Plejaden door de Gouden Poort van de Ecliptica. Vandaag maakt hij een ommetje langs υ Tauri in het sterrenbeeld Stier, een ster van de Hyaden. Dit is een pulsatieveranderlijke ster waarvan de helderheid binnen enkele dagen verandert. Wanneer u dit gebied met uw verrekijker afspeurt, valt u een patroon van meerdere sterren op. Dat is een asterisme, een verzameling sterren in een soort van patroon. Het asterisme heet “Davis’ Dog” en stelt een hond met snuit, ogen, oren, poten en staart voor. Sommige vinden echter dat hij eerder op een vos lijkt. Wat denkt u?
April
1/4 Antares bij de Maan
In de nacht van 1/4 op 2/4 nadert de Maan de hoofdster van het Sterrenbeeld Schorpioen: Antares. Hij is een rode superreus en schittert helder en met een rode gloed aan de nachtelijke hemel. Hij heeft een diameter die wel 700 maal groter is dan die van onze Zon en zou enkele planeten, inclusief onze Aarde, gewoonweg opslokken als hij op de plaats van onze vertrouwde ster zou staan.
6/4 Maan bij Saturnus
De ochtendhemel toont ons alvast de voorboden van de zomer: de sterrenbeelden Boogschutter en Steenbok. In het rijk van deze alpengeit ontmoeten vandaag de Maan en Saturnus elkaar vanop een afstand van 5,3 graden.
15/4 De Maan komt langs de Gouden Poort van de Ecliptica
Drie dagen na de nieuwe maan duikt de delicate maansikkel ‘s avonds weer boven de westelijke horizon op. Onze Maan bereikt de Gouden Poort van de Ecliptica, geflankeerd door de beroemde sterrenhopen van de Hyaden en de Plejaden.
17/4 Maan bij Mars
De Maan en Mars naderen elkaar vanavond tot op een afstand van ongeveer 2,5 graden. De rode planeet bevindt zich nog in het sterrenbeeld Stier, maar gaat over naar het Sterrenbeeld Tweelingen op 24 april.
19/4 Maan bij Pollux
De Maan nadert de ster Pollux in het sterrenbeeld Tweelingen tot op 3,3 graden. Wat vanavond echter nog interessanter is, is dat de Maan de ster Kappa Gem bedekt. Met haar onbelichte zijde komt de Maan de ster tegemoet en slokt dan de 3,5 mag heldere ster op voor iets langer dan een uur. De bedekking is enkel in bepaalde, voldoende donkere regio’s te volgen. Gezien vanuit Duitsland begint de bedekking om ongeveer 20:21 uur.
26/4 Venus bij Mercurius
Dit is iets voor specialisten: aan de avondhemel zijn Venus en Mercurius namelijk nog niet te zien. In de schemering echter naderen de twee binnenste planeten elkaar en kruisen ze elkaar vanop een afstand van 1,3 graden. Om 20:45 uur MEZT staat de Zon ongeveer 4 graden onder de horizon en de planeten net erboven. Daarom kunt u met een grote verrekijker wel een glimp opvangen, maar observeren is moeilijk.
Mei
4/5 Maan bij Saturnus
Steenbok hoort bij de zomersterrenbeelden en klimt al boven de horizon aan de ochtendhemel. De planeet Saturnus vertoeft de komende twee jaren nog in dit sterrenbeeld voordat hij overgaat naar Waterman. Op deze ochtend echter krijgt de “Lord of the Rings” bezoek van de Maan.
5/5 Maan bij Jupiter
Gisteren bracht de Maan een bezoekje aan Saturnus en vandaag maakt ze ook een ommetje langs Jupiter. Die hangt namelijk nog dicht in de buurt na de zeer nabije conjunctie tussen Jupiter en Saturnus afgelopen december.
10/5 Mercurius zichtbaar aan de avondhemel
Mercurius is in deze maand ‘s avonds goed zichtbaar – hij is de enige die in dit jaar echt goed te observeren is. Vanaf 10 mei kan iedereen hem aan de westelijke horizon vinden. Tegen 21:30 uur is het al zo donker geworden dat u hem zonder problemen kunt zien schitteren aan de hemel. Venus verdwijnt weldra onder de horizon, maar Mercurius staat nog op een hoogte van ongeveer 8,5 graden. Dat betekent: bij een goed uitzicht op de horizon hebt u één uur de tijd voordat Mercurius onder de horizon verdwijnt. In de loop van de maand klimt de kleine planeet elke dag een beetje verder omhoog aan de hemel. Op 18 mei gaat hij pas om 22:53 uur MEZT onder – daarna gaat hij echter weer elke dag wat vroeger onder.
13/5 Maan bij Mercurius
Een van de mooiste ontmoetingen aan de avondhemel: kort na zonsondergang vergezelt de voor 3,5 % belichte maansikkel Mercurius en houdt zich slechts 2 graden ten zuiden van hem op. Meer naar onderen ontdekt u Venus.
15/5 Maan bij Mars
Helemaal in het westen ontmoet de nog smalle maansikkel vandaag Mars in het sterrenbeeld Tweelingen. Vorig jaar startte NASA overigens een nieuwe robotmissie naar Mars en in februari wisten ze met “Mars 2020” de rover Perseverance succesvol op de planeet te doen landen. Ook was de eerste marshelikopter ooit mee aan boord. Deze drone wordt aangestuurd met rotorbladen en moet door de dunne “lucht” heen vliegen en helpen om Mars vanop een kleine hoogte in kaart te brengen.
17/5 Mercurius grootste oostelijke elongatie
Mercurius bevindt zich vandaag op zijn grootste oostelijke elongatie. Dat betekent dat hij zijn grootste hoekafstand ten opzichte van de Zon bereikt en hij op een eenvoudig te observeren hoogte boven de horizon vertoeft. Nu hebben we meer dan een uur de tijd om hem te bewonderen voordat hij ondergaat. Als u hem met uw telescoop wilt observeren, is nu bovendien het goede moment – wanneer de planeet even uit de dikkere luchtlagen van de atmosfeer sluipt.
17/5 Maan bij de Bijenkorf
Hij wordt vaak gewoonweg M44 of Praesepe genoemd, maar een bijzonder mooie naam voor dit hemellichaam is: de Bijenkorfcluster. Deze open sterrenhoop omvat ongeveer 300 sterren en lijkt zo wel op een schitterende bijenkorf. De Maan nadert de Bijenkorf tot op ongeveer 4 graden. Dat betekent dat u met een verrekijker beide objecten in eenzelfde gezichtsveld kunt bewonderen.
19/5 Maan bij Regulus
Vanavond ontmoet de groeiende Maan Regulus, de hoofdster van het sterrenbeeld Leeuw, ook wel “Kleine Koning” genoemd. Zijn positie staat in de buurt van de ecliptica, wat betekent dat er steeds bedekkingen tussen de Maan en Regulus kunnen voorkomen.
28/5 Mercurius bij Venus
Mercurius kende in deze maand zijn beste zichtbaarheid ‘s avonds en stond hoog boven de horizon. Inmiddels heeft hij wat aan hoogte ingeboet en begeeft hij zich in de richting van Venus, die wat lager staat. Ze kruisen elkaar en komen op 28 mei tot op 0,5 graden in elkaars buurt.
31/5 Maan bij Saturnus
In de tweede helft van de nacht kunt u de Maan en Saturnus in het sterrenbeeld Steenbok in zuidelijke richting observeren. Tot het aanbreken van de dag klimt het sterrenbeeld steeds hoger en nadert de meridiaan, m.a.w. het hoogste punt aan de hemel.