De herfst staat voor de deur en ‘s avonds wordt het weer vroeger donker. Voor velen betekent dat het begin van een mooi astronomieseizoen. En mooi wordt het zeker: Saturnus straalt opvallend aan de hemel, Jupiter staat in oppositie en er komt zelfs een gedeeltelijke zonsverduistering! Én een bedekking van Uranus door de Maan. Als dat niet niks is!
In de infografiek “Astrohoogtepunten in de herfst van 2022” vindt u een overzicht van de belangrijkste fenomenen die zich aan de hemel zullen afspelen. Data en meer details over deze fenomenen leest u in deze begeleidende tekst.
Wij wensen u veel observatieplezier!
September
11/09 Maan bij Jupiter
De Maan en Jupiter komen bijna tegelijkertijd op en tegen 21 uur kunnen we hen boven de oostelijke horizon bewonderen.
14/09 Maan bedekt Uranus
De Maan en planeten volgen een denkbeeldige lijn aan de hemel, namelijk de Ecliptica. Dat het schijnbare vlak waarin de planeten en de Zon bewegen. Af en toe komt het voor, dat de Maan een planeet bedekt. Nu is het opnieuw zo ver: op 14 september nadert de Maan Uranus met haar belichte zijde en bedekt de planeet rond 22 uur.
16/09 Maan bij Mars
Kort voor middernacht klimt het sterrenbeeld Stier boven de oostelijke horizon en toont zich van een bijzonder mooie kant, want hier komen Mars en de Maan samen. Met Aldebaran, Capella en de Plejaden een knap zicht!
16/09 Neptunus in oppositie
Deze nacht staat de verste planeet van ons zonnestelsel in oppositie tot de Zon. Neptunus is nu 4,3 miljard kilometer van ons vandaan en straalt met een helderheid van 7,8 mag. Zijn licht heeft 4 uur nodig om de Aarde te bereiken. Neptunus kunnen we al met een verrekijker spotten, maar dan is hij niet van een ster te onderscheiden. Pas door een telescoop kunnen we hem met zekerheid als planeet herkennen. Zo eenvoudig als bij Jupiter of Saturnus is dat echter niet. Een sterrenkaart of app helpen bij het opsporen.
26/09 Oppositie Jupiter
Een oppositie is iets heel bijzonders: dan staat de planeet exact tegenover de Zon en straalt de hele nacht lang helder aan de hemel. Jupiter staat momenteel 42 graden boven de horizon. Dat is aanzienlijk hoger dan de vorige jaren, wat de kwaliteit van de waarneming enorm verbetert.
Maanfasen:
03/09 Eerste kwartier, 10/09 Volle Maan, 17/09 Laatste kwartier, 25/09 Nieuwe Maan
Oktober
05/10 Maan bij Saturnus
Deze nacht trekt de Maan onder de ringplaneet voorbij. Bovendien kunt u op de Maan het fenomeen van de “Gouden Hendel” waarnemen; een belicht ringgebergte op de licht-schaduwgrens van de Maan.
08/10 Maan bij Jupiter
Tijd voor een planetenavond! De Maan en Jupiter ontmoeten elkaar vandaag in het sterrenbeeld Steenbok. Jupiter stond in september in oppositie tot de Zon en is nog steeds een uitstekend hemellichaam voor elke telescoop. De heldere Maan strooit overigens vandaag geen roet in het eten tijdens het waarnemen.
11/10 Mercurius ‘s ochtends
Vanaf 5 oktober spotten we Mercurius aan de ochtendhemel. Deze zonneklopper staat meestal te dicht bij de Zon, waardoor we hem slechts zelden te zien krijgen. Oktober is het enige moment dit jaar dat hij ‘s avonds zichtbaar is.
14/10 Maan bij Mars
Een voorproefje van de winter krijgen we vanaf middernacht, want dan duiken de sterrenbeelden Voerman en Stier op boven de horizon. Midden in dat alles zien we Mars en de Maan die vandaag bijzonder dicht bij elkaar staan. Herkent u de rode kleur van onze buurplaneet?
21/10 Orioniden
De Orioniden zijn een kleine meteorenzwerm met ongeveer 20 vallende sterren per uur. De radiant ligt in het sterrenbeeld Orion dicht bij de ster Betelgeuze. U kunt de vallende sterren de hele maand lang zien, maar de piek ligt tussen 20 en 21 oktober. Het beste tijdstip om te observeren, ligt tussen 22 uur en 5 uur.
24/10 Maan bij Mercurius
Bent u een vroege vogel? Uitstekend, want deze ochtend kunt u een korte blik werpen op de delicate maansikkel en Mercurius. Daarvoor hebt u een wat hoger gelegen standplaats nodig of een perfect zicht op de horizon. Dan kunt u vlak voor zonsopgang vanaf 6.50 uur beide hemellichamen spotten.
25/10 Gedeeltelijke zonsverduistering
De laatste gedeeltelijke zonsverduistering die wij konden waarnemen, vond plaats op 10 juni 2021. Iets meer dan een jaar later kunnen we de volgende al zien. Op 25 oktober vanaf 11 uur ongeveer begint het: dan schuift de Maan voor de Zon en bedekt haar voor zo’n 25%.
Let op: vergeet geen zonnefilter te gebruiken wanneer u de Zon observeert. Veilige filters verkrijgt u in onze Astroshop.
Maanfasen: 09/10 Volle Maan, 17/10 Laatste kwartier, 25/10 Nieuwe Maan
November
01/11 Maan bij Saturnus
De wassende halve Maan en de planeet Saturnus staan vandaag samen in het sterrenbeeld Steenbok.
04/11 Maan bij Jupiter
Vandaag ontmoet de wassende Maan Jupiter, die in september in oppositie stond. In de loop van de nacht naderen beide hemellichamen elkaar tot op ongeveer 2 graden.
09/11 Uranus in oppositie
Uranus is een van de meest verafgelegen gasreuzen. Door de telescoop is hij slechts te zien als een minuscuul groen schijfje waarop geen details te herkennen zijn, maar u zult hem wel als planeet kunnen identificeren. Spoor Uranus op met een sterrenkaart of beter nog: met het GoTo-systeem van uw telescoop. Dan kunt u het planetenschijfje wel 150 tot 200x vergroot zien.
11/11 Maan bij Mars
De afnemende Maan staat deze nacht in de buurt van de planeet Mars. De rode planeet is zo gepositioneerd tussen de Maan en Aldebaran, de hoofdster van het sterrenbeeld Stier. Interessant: vergelijk vandaag ook eens de intensiteit van de rode kleur van Mars, Aldebaran en Betelgeuze.
17/11 Leoniden
Van 16/11 op 17/11 bereiken de Leoniden hun piek. Samen met de Perseïden behoren ze tot de bekendste meteorenzwermen. Er zijn jaren geweest waarin deze meteoren als regen uit de hemel bleken te vallen. Dat gebeurt normaal gezien om de 33 jaar, wanneer de Aarde en de Leonidenwolk op elkaar botsen. In normale jaren bereikt de zwerm een piek van maximaal 20 vallende sterren per uur. Dit jaar kunt u in de eerste helft van de nacht ongehinderd zonder maanlicht observeren.
Maanfasen: 08/11 Volle Maan, 16/11 Laatste kwartier, 23/11 Nieuwe Maan, 30/11 Eerste kwartier