Rocket Girls: Apollo en vrouwen

Apollo: Daar zitten beroemde mannen achter. Maar welke rol speelden de vrouwen? Ontdek hoe belangrijk hun bijdrage was voor het succes van de missies.

Neil Armstrong, Buzz Aldrin, Michael Collins... De Apollo 11 missie en de succesvolle maanlanding hebben deze namen wereldberoemd gemaakt. Achter de schermen waren echter ongeveer 400.000 technici, ingenieurs en wetenschappers betrokken bij het Apollo-programma. Onder hen waren ook veel vrouwen, wier werk aanzienlijk heeft bijgedragen aan het Amerikaanse succes.

Sneller en nauwkeuriger dan computers uit die tijd: NASA's vrouwelijke wiskundigen

In de jaren vijftig en zestig, toen de ruimtevaart nog in zijn kinderschoenen stond, waren computers met de rekenkracht van vandaag nog niet uitgevonden. De berekeningen moesten dus nog steeds worden uitgevoerd door "menselijke computers". De meerderheid van hen waren vrouwen, de zogenaamde "computresses". Na de Tweede Wereldoorlog vulden duizenden vrouwen de gaten in de bloeiende industrie - en ze bleven er. Voor hen was het Apollo-programma een van de eerste mogelijkheden om met wetenschappelijk werk in hun levensonderhoud te voorzien, aangezien zij beter betaald werden dan bijvoorbeeld vrouwelijke onderwijzers. Onder andere werden ook Afro-Amerikaanse vrouwen aangenomen, een primeur in die tijd. Door de rassenscheiding waren de blanke vrouwen lange tijd niet op de hoogte van hun collega's met een donkere huidskleur.

Deze vrouwen en hun rollen bleven meer dan 60 jaar verborgen

Pas de laatste jaren heeft de geschiedschrijving zich ook gericht op de vrouwelijke bijdrage aan de ruimtevaart. De vrouwelijke wiskundigen Katherine Johnson, Dorothy Vaughan en Mary Jackson kregen meer bekendheid, niet in het minst door de film "Hidden Figures" uit 2016, die vooral de rol van "colored computers" belicht. Katherine Johnson, die de trajecten berekende voor het Mercury-programma en voor de Apollo 11-missie, speelde een pioniersrol en groeide uit tot de hoofdwiskundige. John Glenn, de eerste Amerikaanse astronaut die in een baan om de aarde kwam, wilde er zeker van zijn dat de trajecten correct door de computer waren berekend en liet Katherine Johnson de gegevens nog eens controleren.

“If she says they’re good,” Katherine Johnson remembers the astronaut saying, “then I’m ready to go.”

Naast deze wiskundigen werkten ook vrouwelijke ingenieurs en opkomende vrouwelijke astronauten voor het programma. Hoezeer het Apollo-programma niet alleen de ruimtevaart, maar ook alle aanverwante wetenschappen heeft gevormd, blijkt uit het voorbeeld van Margaret Hamilton. De computerwetenschapper maakte met haar team aan het MIT de vluchtsoftware voor de Apollo-raketten. Dit leidde tot het ontstaan van een geheel nieuwe branche, namelijk de ontwikkeling van software, die tegenwoordig een miljardenindustrie is.

De vrouwelijke piloten van het Mercury 13 programma

In het zogenaamde Mercury 13-programma werden maar liefst dertien vrouwelijke piloten uitgenodigd om deel te nemen aan tests voor aspirant-astronauten. Deze fysieke tests waren zwaar, want astronauten moesten natuurlijk buitengewone stress weerstaan. Maar alle uitgenodigde vrouwen, meestal luchtmachtpiloten tijdens de Tweede Wereldoorlog, voldeden aan de aanwervingscriteria of overtroffen zelfs de scores van hun mannelijke tegenhangers. Toch werd het programma Mercury 13 abrupt stopgezet. Volgens de eisen van de NASA moesten alle astronauten het zogenaamde "Military Jet Test Program" hebben voltooid, dat niet toegankelijk was voor vrouwen - een knock-out criterium voor hun verdere opleiding.

Op de achtergrond, als teamleiders of als "bijna-astronauten": Vrouwen hadden en hebben nog steeds een rol in de ruimtevaart door hun successen. Zo werd "bemande ruimtevaart" veranderd in "menselijke ruimtevaart", waarbij vrouwelijke en mannelijke wetenschappers samen grootse dingen kunnen bereiken.