Vijf vragen voordat u een telescoop aanschaft
Welke vragen moet ik stellen om de juiste telescoop te vinden? Een stap-voor-stap handleiding.
AstroStar/Shutterstock.comVijf vragen die u zich moet stellen voordat u een telescoop aanschaft
Wist u dat veel beginners met de verkeerde telescoop starten? En dat ze deze telescoop na 5 jaar nog maar zelden gebruiken?
Dat is geen wonder; er bestaan veel verschillende soorten en ontwerpen en in het begin weet u meestal niet precies wat echt van belang is. Wij kunnen daarbij helpen. In dit artikel vinden we d.m.v. vijf effectieve vragen de optimale telescoop voor u.
Laten we beginnen!
1. Wat is een blik op de hemel u waard?
U vindt deze vraag misschien wat voorbarig. Zijn er geen andere aspecten die ook overwogen moeten worden? Natuurlijk wel.
Uw budget is echter een goede indicator om het kaf van het koren te scheiden. Zorg er dus voor dat u in het begin weet hoeveel u wilt investeren.
Wat is er mogelijk met welk budget? Hier zijn vier referentiepunten:
Tot 200 euro: voor een complete telescoop met statief en montage is dat niet veel. Bij de meeste telescopen moet u compromissen sluiten. Hetzij qua optiek of qua stabiliteit, maar deze twee punten zijn van belang voor het waarnemingsplezier. Wilt u toch niet meer uitgeven? Wij adviseren om een goede verrekijker of spotting scope en een roterende sterrenkaart te gebruiken. Hiermee leert u de hemel kennen en ontdekt u de eerste grote Deep Sky-objecten. En verrekijkers en spotting scopes zijn ook overdag erg praktisch!
Tot 400 euro: u heeft meer geld tot uw beschikking en wilt een telescoop met een goede optiek? Neem dan een kleine lens- of spiegeltelescoop op een azimutale montering die u in alle richtingen kunt bewegen. Of een Dobson-telescoop, hier zit het meeste geld in de spiegels. Het voordeel: u krijgt een stabiele telescoop met grote optiek voor visuele waarneming. Zo bent u gegarandeerd van jarenlang observatieplezier.
Tot 800 euro: in deze prijsklasse kunt u ook al beginnen met astrofotografie. Nu heeft u toegang tot een montering die al fotocompatibel is of eenvoudig kan worden geüpgraded. Afhankelijk van uw interesses kunt u de montering aanvullen met een lens- of spiegeltelescoop, hierover later meer. Fotocompatibele monteringen compenseren de rotatie van de aarde en tracken de sterren automatisch. Hier is tijdens de montage wat meer werk voor nodig, waar we later op terugkomen.
Vanaf 1.000 euro: houdt u van smartphones en apps? De computergestuurde GoTo-telescopen, waarmee u met één druk op de knop objecten kunt instellen, zijn vanaf deze prijsklasse verkrijgbaar. U selecteert uw bestemmingen via de handbediening of smartphone en laat de telescoop de navigatie naar uw bestemming overnemen.
Praktische opdracht: wat is uw budget? Begin goed voorbereid aan de volgende vragen.
2. Snelle waarnemer of liefhebber met alle tijd?
Tijd is een belangrijk criterium. U kunt een telescoop namelijk snel opbouwen voor een korte blik op het hemelgewelf, maar u kunt ook een hele avond de tijd nemen om uitvoerig van de observatie te genieten.
Hoe veel tijd u uittrekt, is van belang voor de soort telescoop die u kiest.
Voorbeeld: een Dobson-telescoop bestaat uit slechts twee delen, wordt snel opgebouwd en eenvoudigweg met de hand bewogen om doelen in te stellen en te tracken.
Een instrument met een parallactische montering bestaat uit een statief, contragewichten, optiek, montering, elektronica en de voeding. Als het instrument eenmaal is opgebouwd moet het nog met de hemelpool worden uitgelijnd.
Astrofotografie vergt meer inspanning dan de visuele waarneming. Natuurlijk kunt u met elk instrument voor korte of langere tijd observeren, maar soms bespaart het u veel werk als u alleen maar even naar de hemel wilt kijken.
Praktische opdracht: hoeveel tijd wilt u besteden aan de opbouw en observatie? Meer of minder dan een uur? Of liever drie uur per avond? Liever in het weekend of snel na het werk? Bepaal wat qua tijd voor u mogelijk is.
3. Minimalistische waarnemer of liefhebber van digitale techniek?
Natuurlijk hoeft u niet geheel zonder technologie te leven zoals de Amish in de VS. Maar het kan ontspannend zijn om te observeren met een telescoop zonder technische verfijningen, zoals Herschel en Messier deden. Genieten van de natuur, weg van uw smartphone en digitale technologie; wat dacht u daarvan?
Niet alleen het observeren, maar ook het vinden van objecten hoort er bij. Dit alles zonder elektronica, maar met een sterrenkaart en sterrenatlas. En als u dan zelf een sterrenstelsel aan de hemel vindt, miljoenen lichtjaren verderop, voelt u zich de gelukkigste mens op aarde.
Of bent u juist gefascineerd door digitale technologie en wilde u als kind altijd al het werk van de legendarische Scotty of Pavel Chekov op de Enterprise doen? Dan is een telescoop met GoTo-systeem of automatische uitlijning de juiste keuze voor u.
Met een elektronisch systeem bestuurt u de telescoop met een handbediening of met uw smartphone. U werkt met de techniek en via een beeldscherm, de telescoop wordt automatisch uitgelijnd op de objecten en volgt ze via de ingebouwde motoren. U krijgt meer met de technologie te maken, maar u zult er veel plezier aan beleven als u voor een dergelijke telescoop gaat.
Praktische opdracht: bepaal of u de voorkeur geeft aan een handmatige telescoop of aan een volledig automatisch bediende telescoop. Sommige telescopen kunnen later worden uitgerust met volgmotoren en een besturingssysteem. En onze Push+-monteringen verbinden beide werelden: met uw Dobson-telescoop trackt u handmatig en de software op uw smartphone helpt u om uw doelen aan de hemel te vinden.
4. Enkel visueel waarnemen of astrofoto's maken?
Er zijn twee soorten observatie:
Genieten van het live beeld of het fotografisch vastleggen van de objecten. Beide hebben hun aantrekkingskracht. Als u toch al in uw vrije tijd aan fotografie doet, voelt u zich misschien ook aangetrokken tot astrofotografie. Aan u de keus.
Wij raden u aan te beginnen met visuele observatie, omdat u op deze manier uw telescoop leert kennen en praktische ervaring aan de sterrenhemel opdoet. U zult er een tijdje mee gemoeid zijn, want er is veel te leren en te ontdekken.
Oefening baart kunst
Als u er interesse in hebt, vormt astrofotografie de tweede stap. Dobsons en andere telescopen op een azimutale montering zijn ontworpen voor de visuele waarneming. Telescopen met een parallactische montering en een GoTo-montering stellen u in staat ook astrofoto's van nevels en sterrenstelsels met lange belichtingstijden te maken.
Veel amateurastronomen kiezen of voor de visuele waarneming of houden zich intensief bezig met camera's, techniek en beeldverwerking. Een reden daarvoor zijn de zeer verschillende eisen die de visuele waarneming en astrofotografie aan zowel de telescoop als de waarnemer stellen. Het ideale instrument voor beide doeleinden bestaat niet.
Praktische opdracht: ga voor uzelf na waarin u meer geïnteresseerd bent: visueel waarnemen of fotograferen? Dan kunt u direct uw koers bepalen en hoeft u later geen dure omwegen te maken.
5. Maan en planeten of nevels en sterrenstelsels?
Een paar van de eerste objecten die u aan de sterrenhemel ontdekt zijn de Maan en planeten.
Het is fascinerend om het maanoppervlak nader te verkennen. Het is net alsof u in een ruimteschip vlak boven het maanoppervlak zweeft. Of bekijk Saturnus met zijn Ringen, of Jupiter met zijn manen en wolkenbanden live door uw telescoop.
Observeert u hoofdzakelijk het zonnestelsel, dan is een lenstelescoop daarvoor het meest geschikt. De Maan en planeten zijn heldere hemellichamen: u heeft daarvoor geen grote opening nodig en de contrastrijke afbeelding van een refractor levert al prachtige plaatjes op.
Wilt u nog dieper het universum induiken en ook nevels, bolvormige sterrenhopen en sterrenstelsels bewonderen? Dan heeft u meer baat bij een spiegeltelescoop: voor hetzelfde geld krijgt u dan een grotere opening dan bij een lenstelescoop en een hogere lichtgevoeligheid.
U moet er echter rekening mee houden dat sterrenstelsels die u door uw telescoop ziet er niet hetzelfde uitzien als op een foto. Een sterrenstelsel dat miljoenen lichtjaren van ons af ligt is soms lastig als zodanig te herkennen. Als u weet wat u observeert en met een geoefend oog kunt u echter veel details herkennen. En het plezier zit hem ook in de uitdaging.
Praktische opdracht: het zonnestelsel of verder van huis? Voordat u deze keuze maakt, is het ook belangrijk te weten waar u observeert: thuis of op een plek met weinig lichtvervuiling, die toch nog goed te bereiken is.
Met behulp van deze leidraad bent u goed voorbereid en is het makkelijker uw optimale telescoop te vinden. Start het liefst meteen: maak een overzicht van uw wensen. De hemel ligt voor u open.
Auteur: Marcus Schenk
Marcus is een enthousiast amateurastronoom, tekstschrijver, YouTuber en liefhebber van de nachtelijke hemel. Sinds 2006 helpt hij mensen de juiste telescoop te vinden. Tegenwoordig doet hij dat via tekst en video.
Als koffiejunk zou hij zijn zeefdrager-koffiezetapparaat ook het liefst onder de sterrenhemel bij zich hebben.
