First light met de Coronado ST 70/400 Solarmax III DS
In oktober 2022 kreeg ik na een verlate levering de Coronado ST 70/400 Solarmax III DS-telescoop met 15 mm sperfilter.
Hoewel ik al over een andere uitrusting beschikte, een ouder Solarmax 90/BF30-systeem van Coronado, waarvan in de loop der jaren het gecorrodeerde sperfilter in de Astroshop perfect gerepareerd was, wilde ik een kleiner en lichter apparaat voor snelle, eenvoudige observaties om hem sneller te kunnen monteren.
Dat de resolutie bij een vrije opening van 60 mm niet aan die van het 'grote' systeem kon tippen, was mij duidelijk, omdat dit uiteindelijk fysiek bepaald is. Ook had ik vroeger al eens een Coronado 60 mm met 15 mm sperfilter gehad en ik wist wat ik kon verwachten. Daarom moest het dit keer een Double-Stack zijn.
Het apparaat wordt in een stabiele aluminium koffer geleverd, die weliswaar best wel wat weegt, maar dit is in ieder geval geen belemmering. De schuimrubberen vulling is zo hard, dat het me enige moeite kostte het apparaat eruit te halen. In het begin kan het pakken van een oculair wel een echte operatie betekenen! Het was me bekend dat er slechts één oculair van 18 mm in de levering was inbegrepen; een Coronado Cemax-barlowlens en andere oculairs had ik al. Jammer, dat uitgerekend de voor de vergroting nuttige Cemax van 12 mm nergens apart leverbaar lijkt te zijn.
Na ca. drie maanden wachten vanwege het weer, kon ik op 7 februari de kleine zonnetelescoop onder goede weersomstandigheden in gebruik nemen, vorstvrij, omdat Solarmax H-alfa-systemen niet bij vorst mogen worden gebruikt, en bij een uiterst heldere hemel. Als vergelijking gebruikte ik de oudere Solarmax 90/BF30 op een achromatische Vixen refractor 102/1000, na elkaar op een azimutale TeleVue Gibraltar-montering geplaatst, met op de vork daarvan een zwaluwstaart met dubbele klemschroeven gemonteerd. De ST 70/400 is daar goed op gemonteerd, maar de Coronado-zwaluwstaart heeft geen rem aan de voorkant. Er zijn weliswaar enkele inkepingen voor de borgschroeven, maar die zijn nutteloos, als je met adapters met brede aflegplaten werkt. Hierdoor is de tubus tijdens de observatie dus, ondanks stevig vastgedraaide schroeven, langzaam een centimeter teruggegleden. Bij mij is ondertussen met schroef en moer een rem op de zwaluwstaart gemonteerd.
De focuser loopt zowel bij grove als fijne afstelling zeer zacht en nauwkeurig. Neem de plastic beschermkap voorop weg!
Volgens de gebruiksaanwijzing wordt vervolgens met de eerste T-Max-Tuner de buitenste etalon iets gekanteld, tot de dubbelbeelden uit het gezichtsveld verdwijnen. Met de grote Rich-View-ring wordt vervolgens in detail het contrast ingesteld. Daarna kan ook de tweede etalon iets gekanteld worden, tot de uitlichting klopt. Je kunt dit ook andersom doen en met de Rich-View-tuner beginnen. Het apparaat is dankzij de brandpuntsafstand van slechts 400 mm zo kort, dat men binnen een armlengte alle tuners kan verstellen, zonder het oog van het oculair te hoeven nemen.
De Sol Ranger-zonnezoeker doet zijn werk goed, maar is niet super nauwkeurig, zodat ik zelf met de schaduwmethode bijna net zo snel kon afstellen.
En dan nu het beeld: Het beeld is zeer scherp en contrastrijk met een aangename 'natuurlijke' oranje kleur, de omgeving pikzwart. Filamenten zijn donker, flares extreem helder. Het 18 mm oculair is perfect geschikt voor snelle overzichtsobservaties. Voor iets sterkere vergrotingsfactoren heb ik enkele oculairs uitgeprobeerd: het beste bleek een zoom-oculair 7,2 - 21,5 mm van Lunt, omdat deze erg transparant is. Hogere vergrotingsfactoren geven bij een double-stack-apparaat met kleine opening al een echt donker beeld.
De detailresolutie van een Solarmax 90 is, zoals mag worden verwacht, onbereikbaar, maar het contrast is geringer. De Solarmax 90 met het gerepareerde BF30-sperfilter heeft een zo helder beeld, dat filteren met een blauwgroenfilter of polairfilter nuttig is om details beter te kunnen herkennen. Bij het kleinere apparaat zijn filters niet nodig. Beide apparaten reageren natuurlijk op luchttrillingen en het is duidelijk dat bij lage zonnestand begin februari nog geen wonderen te verwachten zijn. het is verbazend dat lichte bewolking in het algemeen weinig uitmaakt.
Het vaak verkregen 3D-effect treedt bij kleine coronado op, als men met de etalons en de Rich-View Tuner iets 'scant'. Dan lijken er donkere draadjes te zweven.
We moeten ook vermelden, dat het er vervolgens op lijkt, dat het moeilijk kan zijn een volledig gelijkmatige belichting van het beeld te verkrijgen. Daar was ik na het testrapport van Ullrich Dittler (https://www.astroshop.de/magazin/test/teleskop-tests/coronado-solarmax-iii-70mm/i,1419) al bang voor en ik heb dit in op internet geplaatste afbeeldingen bevestigd gezien. Ook moet men af en toe met de etalons en de Rich View-Tuner nastellen. Ondertussen is gebleken dat de eerste etalon onder geen beding sterk mag worden gekanteld: bij kleine vergroting kunnen de dubbelbeelden nog aan de rand te zien zijn. Bij sterkere vergrotingen moeten de dubbelbeelden geheel uit het gezichtsveld verdwenen zijn.
Ik had bij het eerste licht op 7 februari het ongelofelijke geluk met de kleine Solarmax ST 70/400 een spectaculaire, volledig ontwikkelde protuberans te kunnen observeren. Ik kan me niet herinneren zo'n heldere en grote eruptie ooit te hebben waargenomen. Het ging hier om een flare klasse M1 op de achterzijde van de zon. Aanvankelijk als verblindend heldere knoop aan de zonnerand zichtbaar, ontwikkelde zich een dubbele lus, die snel aangroeide en veel helder, scherp gedefinieerd en contrastrijk detail vertoonde: een echte belevenis, waaruit blijkt waar dit kleine apparaat toe in staat is, en dat, hoewel men eigenlijk zou verwachten protuberansen bij 0,7 ångström beter te herkennen dan in een double-stack met een bandbreedte van < 5 ångström. De grotere broer heb ik zelfs niet opnieuw gemonteerd om niets te missen.
Over het algemeen heeft de ST Solarmax III 70/400 een goede indruk achtergelaten en ik ben benieuwd, wat men bij nog betere omstandigheden mag verwachten. In ieder geval kan men met het kleine apparaat snel tot observaties komen. Opstellen en uitlijnen duurt nog geen 3 minuten. Het is alleen jammer, dat hij voor een Skywatcher Solarquest AZ-montering en enige andere kleine monteringen te zwaar is: in double-stack weegt hij ca. 4,4 kg. Daarom is een stevige montering uiterst zinvol. Ik ben in het algemeen van mening, dat juist voor het observeren van de Zon eigenlijk een perfect afgesteld systeem vereist is. Alles bij elkaar is de aankoop een succes: het apparaat voldoet aan mijn verwachtingen en is een goede uitbreiding op het grote apparaat.
(Eva Seidenfaden)
